Το Νοέμβριο, με την πρώτη συνάντηση της Ομάδας Διοίκησης του Προγράμματος, ξεκίνησε το Πρόγραμμα LIFE+ «Επιδεικτική εφαρμογή της προσέγγισης Σχέδιο Δράσης για τη Βιοποικιλότητα, για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας της Σκύρου» (LIFE09 NAT/GR/000323). Το Πρόγραμμα είναι τετραετούς διάρκειας και υλοποιείται από τον Δήμο Σκύρου, σε συνεργασία με την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, την Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού και το Εθνικό Κέντρο Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης.

Βασικός στόχος του Προγράμματος είναι η σύνδεση τοπιακών και χαρακτηριστικών στοιχείων του περιβάλλοντος της Σκύρου με παραδοσιακές δραστηριότητες της τοπικής κοινωνίας, ως μέσο για τη διατήρηση και ενίσχυση της βιοποικιλότητας του νησιού.
Η βιοποικιλότητα της Σκύρου θα βελτιωθεί με την υλοποίηση επιδεικτικών μέτρων διαχείρισης και συγκεκριμένων προγραμμάτων δράσεων και ενεργειών, τα οποία θα βασίζονται στην κεντρική και στρατηγική δράση του Προγράμματος: τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου Σχεδίου Δράσης Βιοποικιλότητας (Biodiversity Action Plan) για το νησί της Σκύρου.
Το Σχέδιο Δράσης Βιοποικιλότητας περιλαμβάνει συγκεκριμένα θεματικά Προγράμματα Δράσης που επικεντρώνονται στα σημαντικά ή/και ενδημικά είδη του νησιού και το περιβάλλον τους και συνοδεύονται με δράσεις επικοινωνίας και ενημέρωσης του ευρύτερου κοινού για την επαρκή διάχυση των αποτελεσμάτων του προγράμματος.

Το πρόγραμμα αποτελεί το πρώτο πρόγραμμα επιδεικτικού χαρακτήρα διατήρησης της βιοποικιλότητας σε ένα ελληνικό νησί, βασισμένο στην προσέγγιση του Σχεδίου Δράσης για τη Βιοποικιλότητα και στοχεύει στην ενθάρρυνση όλων των ενδιαφερομένων να χρησιμοποιήσουν παρόμοιες προσεγγίσεις, ώστε να σταματήσουν την απώλεια της βιοποικιλότητας των νησιών του Μεσογειακού χώρου.

Ένας μικρός απομονωμένος πληθυσμός Κιρκινεζιών (Falco naumanii), ίσως και μικρότερος των 30 ζευγαριών, συνεχίζει να φωλιάζει κυρίως στα δημόσια κτήρια της πόλης των Ιωαννίνων, αν και το είδος ήταν εδώ κοινότατο στο παρελθόν, όταν τα Γιάννενα ήταν ακόμη μια μικρή «κηπούπολη», με πολλά παραδοσιακά σπίτια και παλιές κεραμιδοσκεπές στο ιστορικό τους κέντρο και το Κάστρο.
Οι μαγευτικές εικόνες του παρελθόντος επιβιώνουν πάντως εν μέρει ακόμη και σήμερα, κυρίως τον Αύγουστο, όταν πάνω από 3500 πουλιά, από άγνωστη προς το παρόν προέλευση, κουρνιάζουν κάθε βράδυ στα πλατάνια του Μώλου, έχοντας έρθει εδώ για να κυνηγήσουν έντομα στα ορεινά λιβάδια των γύρω βουνών, ώστε να ανανεώσουν το φθαρμένο φτέρωμά τους πριν το «μεγάλο ταξίδι». Προς τα πού όμως;

Πέρα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το Κιρκινέζι στην περιοχή αναπαραγωγής, η μελέτη της μετανάστευσης, των χώρων διαχείμασης, τροφοληψίας, οι περιοχές κούρνιας και οι πιθανές απειλές στην Αφρική είναι ιδιαίτερης σημασίας για την διατήρηση του είδους, ειδικότερα για τα πουλιά που προέρχονται από την Δυτική Ελλάδα όπου ο πληθυσμός των Κιρκινεζιών έχει συρρικνωθεί δραματικά.

Έτσι, στα πλαίσια της γενικότερης μελέτης του είδους στην περιοχή των Ιωαννίνων τοποθετήθηκαν 5 μικροσκοπικοί καταγραφείς δεδομένων (geolocators) που καταγράφουν την θέση του πουλιού σε σχέση με τον ημερήσιο ηλιακό κύκλο και με τρόπο ώστε τα αποτελέσματα να είναι συγκρίσιμα με αυτά ανάλογης πρόσφατης έρευνας στην Ισπανία. Τα πέντε θηλυκά Κιρκινέζια παρακολουθούνται ήδη από την τοπική ομάδα στις καθημερινές τους μετακινήσεις, θα περιμένουμε όμως τουλάχιστον ένα έτος για να ξαναπιάσουμε τα πουλιά και να πάρουμε πίσω τους πομπούς με τα πολύτιμα δεδομένα, που πιθανά να αποκαλύψουν άλλο ένα μυστικό από την αινιγματική ζωή των Κιρκινεζιών των Βαλκανίων.

Η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία κατέθεσε πρόταση οριοθέτησης 72 υγροτόπων και ρεμάτων της Αττικής, με σκοπό την προστασία και αποκατάσταση τους. Στο πλαίσιο του προγράμματος "Προστασία και Ανάδειξη των Υγροτόπων της Αττικής" και σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), ολοκληρώθηκε το πρώτο στάδιο απογραφής των υγροτόπων και προτείνονται στις αρμόδιες υπηρεσίες όρια, με σκοπό τη θεσμική κατοχύρωση τους.
Οι υγρότοποι της Αττικής αποτελούν τα τελευταία καταφύγια άγριας ζωής στην Αθήνα, για την ορνιθοπανίδα, αλλά και άλλα είδη. Εκτός όμως από την αξία τους για τη  βιοποικιλότητα, προσφέρουν στους κατοίκους της πόλης ελεύθερους χώρους αναψυχής, ενώ παράλληλα προσφέρουν τεράστιες φυσικές υπηρεσίες όπως η προστασία των των αστικών περιοχών από πλημμύρες.

Για να μάθετε περισσότερα για την πρόταση οριοθέτησης υγροτόπων και ρεμάτων της Αττικής, http://www.ornithologiki.gr/page_cn.php?aID=1253

Η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία αποτιμά τις επιδόσεις της κυβέρνησης στα θέματα προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος, ένα χρόνο μετά την εκλογή της, μέσα από μια αξιολόγηση των περιβαλλοντικών πρωτοβουλιών της.
Η κυβέρνηση της 4ης Οκτωβρίου 2009 υποσχέθηκε να τοποθετήσει το περιβάλλον κεντρικά στη πολιτική της ατζέντα, βάζοντας την «πράσινη ανάπτυξη» ως στρατηγική και αναπτυξιακή προτεραιότητα της χώρας και δημιουργώντας το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής.
Τι έχει αλλάξει όμως ουσιαστικά για την προστασία της βιοποικιλότητας στην Ελλάδα;

Μπορείτε να διαβάσετε όλο το κείμενο εδώ:
http://www.ornithologiki.gr/page_cn.php?aID=1256

Απειλή για σημαντική περιβαλλοντική οπισθοδρόμηση εγκυμονεί το νομοσχέδιο "Επιτάχυνση Μεγάλων Έργων - Στρατηγικών Επενδύσεων" το οποίο έθεσε από τις 6 Αυγούστου σε δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση ο Υπουργός Επικράτειας σύμφωνα με τις περιβαλλοντικές οργανώσεις WWF Ελλάς, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης, Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, Αρχέλων, Αρκτούρος, MOm Εταιρεία Μελέτης και Προστασίας της Μεσογειακής Φώκιας, Δίκτυο Μεσόγειος SOS και Καλλιστώ.

Οι οργανώσεις, υπέβαλαν στο πλαίσιο της διαβούλευσης λεπτομερές κείμενο σχολιασμού, το οποίο μπορείτε να βρείτε εδώ:
http://www.ornithologiki.gr/page_cn.php?aID=1246

Η ΑΝΙΜΑ και η Ορνιθολογική υλοποίησαν φέτος πιλοτικά ένα πρόγραμμα καταγραφής των κοτσυφιών στην Αθήνα από τους κατοίκους της. Το κοτσύφι, αγαπητό και αναγνωρίσιμο, αποτέλεσε το ιδανικό είδος για να παρακινηθούν, ενήλικες και παιδιά, να στρέψουν για λίγα λεπτά την προσοχή τους στη φύση που τους περιβάλλει. Η αναγνωρισιμότητά του επιτρέπει τη μαζική συλλογή στοιχείων και κατά επέκταση επιστημονικής πληροφορίας για ένα σημαντικό είδος πουλιού του αστικού χώρου. Το κυριότερο όμως είναι ότι μέσα από το πρόγραμμα καταγραφής των κοτσυφιών θα θέλαμε να βοηθήσουμε τους συμπολίτες μας να συνειδητοποιήσουν την ομορφιά και αξία της φύσης που αγωνίζεται να επιβιώσει γύρω μας, καθώς και τη συνεισφορά μικρών στοιχείων της, όπως η παρουσία των κοτσυφιών, αλλά και των μικρών βιοτόπων που τα φιλοξενούν (κήποι, μπαλκόνια, δενδροστοιχίες και άλση), στην γενικότερη ποιότητα της ζωής μας.

Το πρόγραμμα υλοποιήθηκε τον Μάιο και τον Ιούνιο του 2010. Για τις ανάγκες του προγράμματος δημιουργήθηκε μια ιστοσελίδα με πληροφορίες σχετικά με το είδος και στοιχεία για την αναγνώρισή του. Οι συμμετέχοντες στο πρόγραμμα χρειαζόταν απλά να επισκεφτούν την ιστοσελίδα του προγράμματος και να καταχωρίσουν τις δικές τους παρατηρήσεις στην ειδική φόρμα αναφέροντας τη διεύθυνση (οδός, περιοχή) στην οποία παρατήρησαν τα κοτσύφια, το φύλο τους και το βιότοπο στον οποίο παρατηρήθηκαν. Οι καταγραφές αυτόματα καταχωρήθηκαν σε βάση δεδομένων.

Στους δύο μήνες του προγράμματος έγιναν 395 καταγραφές και παρατηρήθηκαν συνολικά 2100 κοτσύφια, από τα οποία 785 αρσενικά, 625 θηλυκά, 475 νεαρά και 215 κοτσύφια άγνωστου φύλου και ηλικίας. Οι περισσότερες καταγραφές έγιναν στο δήμο της Αθήνας, με τους δήμους Αμαρουσίου, Βριλησσίων και Χαλανδρίου να ακολουθούν, ενώ στοιχεία στάλθηκαν και για άλλους 55 δήμους της Αττικής. Στην πλειοψηφία τους οι καταγραφές έγιναν σε κήπους, αναδεικνύοντας την αξία τους μέσα στον αστικό ιστό, τόσο για την άγρια πανίδα, όσο και για την επαφή των κατοίκων με αυτήν. Στο δήμο της Αθήνας, όπου οι κήποι σπανίζουν, τα περισσότερα κοτσύφια παρατηρήθηκαν σε άλση, καθώς και σε δρόμους και κτήρια.

Η ανταπόκριση ήταν ιδιαίτερα θερμή, με τους συμμετέχοντες πέρα από τα στοιχεία να στέλνουν και την προσωπική του ιστορία για τα κοτσύφια της γειτονιάς του, αναδεικνύοντας πόσο αγαπητό είναι το είδος αυτό.

Ευχαριστούμε θερμά όλους όσους συμμετείχαν στην προσπάθεια αυτή και ελπίζουμε του χρόνου να τους έχουμε και πάλι κοντά μας και σας προσκαλούμε όλους να συμμετάσχετε! Το πρόγραμμα πρόκειται να συνεχιστεί ξεκινώντας από το Μάρτιο, με σκοπό να καλυφθεί όλη η αναπαραγωγική περίοδος των κοτσυφιών.

Ιστοσελίδα του προγράμματος:
http://www.wild-anima.gr/content/view/768/146/lang,el/

Νέο περιστατικό λαθροθηρίας στην προστατευόμενη περιοχή της Βραυρώνας. Οι φύλακες του αρχαιολογικού μουσείου που βρίσκεται στην περιοχή περισυνέλλεξαν πυροβολημένο πετρίτη μέσα στον αρχαιολογικό χώρο.  Η περιοχή ανήκει στο Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών Natura και το κυνήγι απαγορεύεται στη γύρω περιοχή. Το συγκεκριμένο γεράκι δεν είναι το πρώτο προστατευόμενο είδους που βρίσκεται εκεί πυροβολημένο. Μερικούς μήνες πριν ένα ξεφτέρι είχε βρεθεί πάλι πυροβολημένο εντός του αρχαιολογικού χώρου, και παλιότερα άλλος ένας πετρίτης. Ο τελευταίος πετρίτης βρίσκεται στο Σταθμό Α' Βοηθειών της ΑΝΙΜΑ και ήδη έχει χειρουργηθεί.

Ολόκληρο το Δελτίο Τύπου εδώ:
http://www.ornithologiki.gr/page_cn.php?aID=1248

Περισσότερες πληροφορίες για τη λαθροθηρία εδώ:
http://www.ornithologiki.gr/page_in.php?tID=2886&sID=229

Η χαρά του ορνιθοπαρατηρητή είναι και φέτος κατά τη μετανάστευση η περιοχή του Εθνικού Πάρκου Δέλτα Αξιού - Λουδία - Αλιάκμονα, καθώς το πλημμυρισμένο Δέλτα προσελκύει χιλιάδες πουλιά για τροφή και στάση σε αυτό το μακρινό τους ταξίδι.
Μάλιστα φέτος εθελοντές της Ορνιθολογικής ήρθαν αντιμέτωποι με... μεγάλες συγκινήσεις, καθώς για πολλές μέρες και ταυτόχρονα το παράκτιο τμήμα Καλοχωρίου - Δέλτα Αξιού δέχτηκε εννιά απροσδόκητους επισκέπτες οι οποίοι λοξοδρόμησαν από τον παραδοσιακό μεταναστευτικό τους δρόμο (Σιβηρία - Μαύρη Θάλασσα - Κασπία - Τουρκία - Αζερμπαϊτζάν και Σκανδιναβία - Ατλαντικός, ανοιχτά της νοτοδυτικής Αφρικής).

Για να μάθετε ποια σπάνια είδη πουλιών επισκέφτηκαν το Δέλτα Αξιού:
http://www.ornithologiki.gr/page_cn.php?aID=1274

Την καταστροφική κοπή αγριόκεδρων σε μεγάλη έκταση καθώς και την ισοπέδωση αμμόλοφων μέσα στην προστατευόμενη περιοχή της λιμνοθάλασσας Γιάλοβας καταγγέλλει η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία.
Τέσσερα στρέμματα προστατευόμενου οικοτόπου καταστράφηκαν από βαρύ μηχάνημα στην παραλία Αλμυρόλακκα τον τρέχοντα μήνα. Η παρέμβαση είναι παράνομη, καθώς η εθνική και κοινοτική νομοθεσία απαγορεύει ρητά την καταστροφή και υποβάθμιση τέτοιων οικοτόπων.

Ολόκληρο το κείμενο εδώ:
http://www.ornithologiki.gr/page_cn.php?aID=1242

Την Κυριακή 21 Νοεμβρίου στο Πάρκο «Α. Τρίτσης», ανάμεσα στις εκατοντάδες κόσμου που επισκέπτεται το Πάρκο, ξεχώριζε μια μεγάλη ομάδα περίπου 50 μικρών και μεγάλων φίλων της Ορνιθολογικής με κιάλια, κάνωντας τα πρώτα της βήματα στην παρατήρηση πουλιών! Στην πρώτη συνάντηση της παιδικής λέσχης της Ορνιθολογικής «ΞΕΦΤΕΡΙΑ», η παρουσίαση του μέλους μας Λευτέρη Σταύρακα για τα είδη πουλιών που επισκέπτονται συχνά το Πάρκο κέρδισε την προσοχή όλων, μοιράζοντας ενθουσιασμό και όρεξη για τις πρώτες καταγραφές!
Άραγε, είναι όλα τα πουλιά άγρια, πώς ξεχωρίζει κανείς τη Φαλαρίδα από τη Νερόκοτα και γιατί η Καρακάξα δε συμπαθεί τα νησιά; Οι απορίες που δημιουργούνται σε όσους δεν έχουν γνωρίσει από κοντά τον όμορφο και μυστήριο κόσμο των πουλιών άρχισαν να λύνονται μέσα από τις περιγραφές του.
Οι νέοι παρατηρητές εφοδιασμένοι με λίστες καταγραφής,, μολύβια και μικρούς οδηγούς αναγνώρισης, σημείωσαν τα είδη του Πάρκου που για άλλη μια φορά έγιναν αντικείμενο παρατήρησης …

Στο τέλος της περιήγησης, μαζί με τις όμορφες εντυπώσεις, τα νεαρότερα μέλη της Ορνιθολογικής πήραν μαζί τους και το πρώτο τους σημειωματάριο για την καταγραφή και αναγνώριση των ειδών που παρατηρούν στο Πάρκο, στην αυλή του σχολείου τους, από το μπαλκόνι τους αλλά και σε κάθε σημείο της πόλης που καταφέρνουν και επιβιώνουν τα πουλιά. Από την Κυριακή 21 Νοεμβρίου η πόλη κέρδισε 22 νέους παρατηρητές. Κάνοντας τα πρώτα τους «ιπτάμενα» βήματα στον κόσμο των πουλιών, τα «ΞΕΦΤΕΡΙΑ» γίνονται ταυτόχρονα και το ιδανικότερο μέσο προστασίας για αυτά.

Επόμενη συνάντηση την Κυριακή 23 Ιανουαρίου όπου τα «ΞΕΦΤΕΡΙΑ» προετοιμάζονται για το χειμώνα, φτιάχνουν, τοποθετούν και υιοθετούν ταΐστρες για πουλιά! Για το αναλυτικό πρόγραμμα των συναντήσεων της παιδικής λέσχης για το σχολικό έτος 2010 - 11, μπορείτε να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα της Ορνιθολογικής εδώ: www.ornithologiki.gr/calendar

Στα πλαίσια του προγράμματος του Δικτύου των Υπευθύνων Παρακολούθησης των ΙΒΑ πραγματοποιήθηκαν και φέτος δύο σεμινάρια.
Για τη Βόρεια Ελλάδα το σεμινάριο πραγματοποιήθηκε στην ΙΒΑ «Λίμνη Κερκίνη» σε συνεργασία με το Φορέα Διαχείρισης της Λίμνης Κερκίνης και για τη Νότια Ελλάδα στην ΙΒΑ «Όρος Χελμός» σε συνεργασία με το ΚΠΕ Κλειτορίας.
Στα σεμινάρια συμμετείχαν συνολικά 37 εθελοντές από 32 περιοχές.
Το δίκτυο επεκτάθηκε σε 6 νέες περιοχές.

Στα σεμινάρια, τα μέλη του δικτύου είχαν την ευκαιρία να ενημερωθούν για το Πρόγραμμα των ΙΒΑ και να μάθουν περισσότερα για τη μεθοδολογία παρακολούθησης της κατάστασης των περιοχών. Επιπλέον, ενημερώθηκαν για τους τρόπους παρέμβασης σε περιπτώσεις άμεσων απειλών καθώς και προβολής των περιοχών τους μέσα από δράσεις σε συνεργασία με την Ορνιθολογική.
Πραγματοποιήθηκε ανοιχτή συζήτηση για το δίκτυο καθώς και «Εργαστήρι Παρεμβάσεων», ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχαν οι παρουσιάσεις που έγιναν από τους ίδιους τους Υπευθύνους Παρακολούθησής για τις ΙΒΑ τους.
Αφιερωμένη στην παρατήρηση πουλιών και την περιήγηση στην περιοχή διεξαγωγής των σεμιναρίων ήταν η δεύτερη μέρα, με πολλές ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις.
Φέτος εκδόθηκε και μοιράστηκε στους εθελοντές ο "Οδηγός Παρακολούθησης των Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά".

Ευχαριστούμε θερμά για τη συνεργασία το Φορέα Διαχείρισης της Λίμνης Κερκίνης, το ΚΠΕ Κλειτορίας και το ΚΠΕ Ποροϊων Σερρών.

Για περισσότερες πληροφορίες για το πρόγραμμα των ΙΒΑ, αλλά και το εθελοντικό πρόγραμμα παρακολούθησής τους επισκεφτείτε την ιστοσελίδα: http://www.ornithologiki.gr/iba

Μαργαρίτα Τζάλη
Συντονίστρια του Δικτύου των Υπευθύνων Παρακολούθησης ΙΒΑ

Την Κυριακή 24 Οκτωβρίου, 40 περίπου υπάλληλοι της Τράπεζας Πειραιώς μαζί με τις οικογένειές τους επισκέφθηκαν το Πάρκο "Α. Τρίτσης" και με την υποστήριξη της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας και του Οργανισμού Διοίκησης και Διαχείρισης του Πάρκου, περιηγήθηκαν στη "Διαδρομή της Λίμνης", ενημερώθηκαν για τα οικοσυστήματα του Πάρκου και τα πουλιά που φιλοξενούν και συμμετείχαν ενεργά σε σειρά εθελοντικών δράσεων όπως φυτεύσεις και φροντίδα φυτών, συντήρηση ξύλινων εγκαταστάσεων και καθαρισμό των λιμνών.

Περισσότερες πληροφορίες για την εθελοντική προσφορά στο Πάρκο «Α. Τρίτσης» μπορείτε να βρείτε εδώ:
http://www.ornithologiki.gr/page_cn.php?aID=1276

Με επιτυχία ολοκληρώθηκε για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά η εθελοντική προσφορά των εργαζομένων του Συστήματος της Coca-Cola στην Ελλάδα (Coca-Cola Hellas & Coca-Cola Τρία Έψιλον) που διοργανώθηκε την Κυριακή 17 Οκτωβρίου στο Πάρκο Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης "Α. Τρίτσης" στο Ίλιον.
Η εκδήλωση είχε θέμα την προστασία του περιβάλλοντος και τη σημασία της εθελοντικής προσφοράς.

Περισσότερες λεπτομέρειες για την εθελοντική προσφορά στο Πάρκο «Α. Τρίτσης» μπορείτε να βρείτε εδώ:
http://www.ornithologiki.gr/page_cn.php?aID=1270

Η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία παρατηρεί και θαυμάζει τα πουλιά όπου και αν αυτά ζουν και κινούνται.
Τα πουλιά της πόλης είναι μια ξεχωριστή κατηγορία πουλιών. Κάποιες φορές είναι απειλούμενα, μελωδικά ή πανέμορφα, άλλες φορές πάλι είναι ακριβώς το αντίθετο, κοινά και κακόηχα. Το βασικό είναι όμως ότι κατοικούν δίπλα μας και πολλές φορές, λόγω της καθημερινότητάς μας, τα προσπερνάμε.
Στην πόλη της Θεσσαλονίκης, συγκεκριμένα, συγκεντρώνονται πάνω από 100 διαφορετικά είδη πουλιών σε διάφορα αστικά τοπία και η Ορνιθολογική τα παρακολουθεί (ήδη στοιχεία αυτής της παρακολούθησης έχουν δημοσιευτεί σε διεθνές συνέδριο Ζωογεωγραφίας), αλλά και ενημερώνει με δράσεις ενημέρωσης - ευαισθητοποίησης σε όλους όσους ενδιαφέρονται να γνωρίσουν την… άγρια πλευρά της Θεσσαλονίκης.

Εκτός από τις δράσεις που απευθύνονται αποκλειστικά σε παιδιά, ξεκινάμε φέτος μια παλιά αγαπημένη μας συνήθεια, την ανοικτή παρατήρηση των πουλιών στην παραλία Θεσσαλονίκης ή αλλιώς «Πετούν δίπλα σου! Δες τα!».

Η Ορνιθολογική διοργανώνει ή συμμετέχει σε πολλές δράσεις περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης- εκπαίδευσης στη Θεσσαλονίκη και θα χαρούμε να μας υποστηρίξεις εθελοντικά σε κάποια από αυτές. Μάθετε περισσότερα εδώ:
http://www.ornithologiki.gr/volunteer_show.php?pID=13&loc=gr

Το Δίκτυο Αδόμητων Χώρων: «Για τα πουλιά και τους ανθρώπους», υλοποιήθηκε πιλοτικά κατά το περασμένο σχολικό έτος, με την υποστήριξη του Υπουργείου Παιδείας και των Διευθύνσεων Εκπαίδευσης Α/θμιας και Β/θμιας (Αρ. Πρωτ.: 20065/Γ7), ενώ φέτος ανοίγει τα φτερά του και επίσημα!

Το Δίκτυο αποσκοπεί στη σύνδεση των αδόμητων χώρων των αστικών κέντρων, ευαισθητοποιώντας παράλληλα τους συμμετέχοντες όχι μόνο πάνω σε ζητήματα αστικής βιοποικιλότητας, σημασίας και αναγκαιότητας των χώρων αυτών αλλά και σε ζητήματα προστασίας, διαχείρισης και αξιολόγησης της φιλικότητάς τους τόσο για τα πουλιά όσο και για τον άνθρωπο. Βασιζόμενες στη διαπίστωση ότι άνθρωπος και φυσικό περιβάλλον είναι έννοιες άρρηκτα συνδεδεμένες, οι δραστηριότητες που καλούνται να υλοποιήσουν οι συμμετέχοντες είναι απλές και με μεγάλο πεδίο εξαγωγής συμπερασμάτων, ενώ ταυτόχρονα τροφοδοτούν τη σκέψη των παιδιών για ανάπτυξη και εφαρμογή νέων που μπορούν να υποστηριχθούν από το Δίκτυο.

Βασικό εργαλείο του Δικτύου είναι η ιστοσελίδα του (www.mybirdpark.ornithologiki.gr) όπου οι μαθητές βρίσκουν τα φύλλα καταγραφής και τις πληροφορίες που θα χρειαστούν, αναρτούν τις πληροφορίες που συλλέγουν και έχουν τη δυνατότητα να επικοινωνούν μέσω του blog με άλλες ομάδες που δραστηριοποιούνται είτε στον ίδιο αδόμητο χώρο είτε σε άλλον.

Από την έναρξη του το περασμένο σχολικό έτος, οι μαθητές και η εκπαιδευτική κοινότητα αγκάλιασαν το Δίκτυο ιδιαίτερα θερμά. Περίπου 1000 μαθητές συμμετείχαν από 36 διαφορετικές σχολικές τάξεις 27 συνολικά σχολείων. Οι μαθητές δραστηριοποιήθηκαν σε 6 αδόμητους χώρους σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, υλοποιώντας κατά μέσο όρο 3 επισκέψεις. Συνολικά, οι μαθητές αξιολόγησαν τη φιλικότητα του χώρου για τα πουλιά και τον άνθρωπο, συμπλήρωσαν δελτία παρακολούθησης του χώρου, παρατήρησαν και κατέγραψαν τα είδη πουλιών και τους πληθυσμούς τους, κατασκεύασαν και κωδικοποίησαν ξύλινες τεχνητές φωλιές, επέλεξαν τα κατάλληλα σημεία τοποθέτησής τους και τις τοποθέτησαν. Παράλληλα καταγράφηκαν τα στίγματα (συντεταγμένες) κάθε φωλιάς όπου μέσα από διαδραστικό χάρτη που υπάρχει για κάθε αδόμητο χώρο στην ιστοσελίδα, φαίνεται η ‘ταυτότητα’ της φωλιάς (ημερομηνία τοποθέτησης, από ποια ομάδα, χρήση της φωλιάς από πουλί, κτλ.).

Από τον Οκτώβριο του νέου σχολικού έτους, το Δίκτυο ‘άνοιξε’ και σε νέους χώρους στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, όπου τον κύριο λόγο τον έχουν οι μαθητές! Η ροή των δραστηριοτήτων που καλούνται να υλοποιήσουν οι ομάδες, χωρίζεται σε τρεις βασικούς άξονες και μπορούν να εμπλουτιστούν από επιπλέον δραστηριότητες που θα επιλέξουν και προτείνουν οι μαθητές.

• Άξονας 1 – Εισαγωγή και εξοικείωση με το δίκτυο
  
• Εγγραφή της μαθητικής ομάδας στο δίκτυο και απόκτηση κωδικού πρόσβασης στην ιστοσελίδα
• Χωρισμός των ομάδων σε είδη πουλιών του πάρκου
• Ζωγραφική απεικόνιση του ‘ιδανικού πάρκου’
• Προβολή στους μαθητές ενημερωτικής παρουσίασης που βρίσκεται αναρτημένη στην ιστοσελίδα
• Επίσκεψη στο πάρκο
• Παρατήρηση και καταγραφή πουλιών
• Συμπλήρωση φύλλου ‘αξιολόγηση πάρκου’
• Συμπλήρωση φύλλου ‘παρακολούθηση πάρκου’
• Εντοπισμός σημείων τοποθέτησης τεχνητής φωλιάς
• Συλλογή πληροφοριών για το πάρκο (ιστορία, είδη χλωρίδας, καθεστώς διοίκησης, κ.ά.)
• Ανάρτηση των πληροφοριών στην ιστοσελίδα
• Επικοινωνία μέσω ιστοσελίδας με άλλες μαθητικές ομάδες
  
  Άξονας 2 - Οργάνωση δραστηριοτήτων από το επιστημονικό προσωπικό της Ορνιθολογικής
  
• Επίσκεψη στο πάρκο με συνοδό της Ορνιθολογικής
• Εργαστήριο κατασκευής ξύλινων τεχνητών φωλιών
• Παρατήρηση και καταγραφή πουλιών
• Συμπλήρωση φύλλου ‘παρακολούθηση πάρκου’
• Τοποθέτηση ξύλινων τεχνητών φωλιών
• Τοποθέτηση ταΐστρων ή ποτίστρων (ανάλογα με την εποχή)
• Καταγραφή συντεταγμένων φωλιάς και συμπλήρωση του φύλλου ‘κάρτα φωλιάς’
• Συζήτηση για πιθανές παρεμβάσεις
  
  Άξονας 3 – Ολοκλήρωση / συμπεράσματα
  
• Επίσκεψη στο πάρκο
• Παρατήρηση και καταγραφή πουλιών
• Συμπλήρωση φύλλου ‘παρακολούθηση πάρκου’
• Συμπλήρωση του φύλλου ‘κάρτα φωλιάς’
• Προετοιμασία συνέντευξης ή επιστολής προς τον αρμόδιο φορέα διαχείρισης του πάρκου
• Παρεμβάσεις (καθαρισμοί, φυτεύσεις, κ.ά)
• Ζωγραφική απεικόνιση του ‘ιδανικού πάρκου’ - αξιολόγηση
• Καταγραφή συμπερασμάτων στο δίκτυο
  
  Για περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του Δικτύου (www.mybirdpark.ornithologiki.gr) ή να επικοινωνήσετε με την Ιωάννα Κοντοζήση, Υπ. Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, τηλ.: 210 8228704 & 210 8227937, email: [email protected]

Καθώς προχωράει το φθινόπωρο, όλο και περισσότερα πουλιά εγκαταλείπουν την Ευρώπη για την Αφρική. Είναι τα λεγόμενα «Μεταναστευτικά», δηλαδή τα πουλιά που κάποτε αναγκάστηκαν λόγω ειδικών συνθηκών να φύγουν από την ήπειρο μας για να καταφέρουν να επιβιώσουν το χειμώνα, αλλά δεν ξεχνάνε να επιστρέψουν την άνοιξη για να αναπαραχθούν στη Γηραιά Ήπειρο.

Οι πιο πολλοί άνθρωποι έχουν ταυτίσει την μετανάστευση με τα χελιδόνια· κάποιοι άλλοι θα θυμηθούν και τον Κούκο της γνωστής ελληνικής παροιμίας. Όμως δεκάδες είδη της ορνιθοπανίδας πραγματοποιούν 2 φορές το χρόνο το μακρύ, δύσκολο, επίπονο και επικίνδυνο ταξίδι προς και από Αφρική (ελάχιστα είδη μεταναστεύουν στην Ασία).

Η φθινοπωρινή μετανάστευση διαρκεί μεγαλύτερη περίοδο από την ανοιξιάτικη· ξεκινάει από τις αρχές του καλοκαιριού για μερικά είδη και ολοκληρώνεται στα τέλη του φθινοπώρου ή ακόμα και στις αρχές του Δεκέμβρη. Άλλη μία «ιδιαιτερότητα της» είναι ότι σε αυτήν μεταναστεύουν πολλά περισσότερα πουλιά, αφού πλέον στα σμήνη με τους γονείς που αναπαράχθηκαν έχουν προστεθεί και τα νεαρά και άπειρα παιδιά τους!

Και πριν προλάβουν καλά-καλά να αναχωρήσουν, κάποιοι άλλοι φτερωτοί επισκέπτες καταφθάνουν, θαρρείς και έρχονται για να αναπληρώσουν το κενό τους. Είναι οι «Χειμερινοί Επισκέπτες», τα πουλιά δηλαδή που θα ξεχειμωνιάσουν στη νότια Ευρώπη και στη βόρεια Αφρική.

Τα περισσότερα από αυτά τα πουλιά είναι σπρωγμένα από τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν βορειότερα της Ελλάδας. Στην πλειοψηφία τους προέρχονται από τις χώρες της βόρειας και της κεντρικής Ευρώπης, την Ουκρανία και την Ρωσία. Και μπορεί στην Ελλάδα το φθινόπωρο και ο χειμώνας να είναι σχεδόν πάντα ήπιοι αλλά μερικές εκατοντάδες χιλιόμετρα βορειότερα ο καιρός είναι τελείως διαφορετικός.

Έτσι λοιπόν στα τέλη του Σεπτέμβρη αρχίζουν οι πρώτες αφίξεις: Σπίνοι, Κοκκινολαίμηδες, Τσίχλες, Σταχτοσουσουράδες, Ψαρόνια, Δεντροφυλλοσκόποι και Καρβουνιάρηδες είναι τα είδη που προηγούνται. Τα περισσότερα από αυτά έρχονται από γειτονικές περιοχές ακόμα και από τα βουνά μας, σε μικρούς αριθμούς και διάσπαρτα. Προοδευτικά τον Οκτώβρη και τον Νοέμβρη οι αριθμοί τους πληθαίνουν όπως πληθαίνουν και τα είδη τους: κύκνοι, πάπιες, βουτηχτάρια, Ξεφτέρια, Γερακίνες, Χειμωνόκιρκοι, Λασποσκαλίδρες, Καλημάνες, Μπεκάτσες, γλάροι, κελάδες, Θαμνοψάλτες, Τρυποφράχτες, Σταρήθρες, τσιχλόνια, Λούγαρα και άλλες σπίζες. Όταν πια έρθει ο χειμώνας, τα πιο πολλά από αυτά έχουν ήδη διαλέξει τις περιοχές που θα ξεχειμωνιάσουν: τους κατάλληλους βιότοπους που θα μπορέσουν να τα φιλοξενήσουν και να τους παρέχουν τροφή, ξεκούραση και -φυσικά- ασφάλεια.

Και ενώ όλα φαίνονται να κυλούν ομαλά ή σχεδόν ομαλά, μια κακοκαιρία μπορεί να μας φέρει ακόμα περισσότερους επισκέπτες. Ειδικά αν συνδυάζεται με χαμηλές θερμοκρασίες και χιονοπτώσεις. Τότε οι «διαθέσιμοι χώροι» θα λιγοστέψουν ακόμα περισσότερο και τα πουλιά θα αναγκαστούν σε μία βίαιη μετακίνηση προς το νότο. Τότε θα δούμε μεγαλύτερα σμήνη από πάπιες, τσίχλες ή Ψαρόνια, ακόμα και χήνες, καθώς και τους φυσικούς τους θηρευτές (αετοί και άλλα αρπακτικά) να τα ακολουθούν. Ανάμεσα τους και κάποια είδη που δεν επισκέπτονται κάθε χρόνο την Ελλάδα όπως η Κοκκινόχηνα, η Χωραφόχηνα, η Χιονογερακίνα και το Χιονοτσίχλονο. Τότε θα δούμε πουλιά μέσα στις πόλεις και στα χωριά να αναζητούν ζεστασιά και λίγη τροφή ή θα κάνουμε ασυνήθιστες καταγραφές, όπως π.χ. θα δούμε Κύκνους να φτάνουν μέχρι και την Κρήτη ή μέχρι και την Αίγυπτο! Τότε όμως θα έχουμε και πολλές απώλειες λόγω της εξάντλησης του ταξιδιού, της υπερβολικής -σε ορισμένες περιπτώσεις- όχλησης και της λαθροθηρίας. Και θα δούμε πολίτες και οργανώσεις να προσπαθούν να βοηθήσουν παρέχοντας τροφή ή περιθάλποντας εξαντλημένους ταξιδευτές.

Και κάπου στα μέσα του Γενάρη οι υγρότοποι εκτός από πουλιά θα φιλοξενήσουν -για σαφώς μικρότερο χρονικό διάστημα- και τους καταμετρητές τους, δηλαδή τα έμπειρα μέλη της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας που πραγματοποιούν τις Μεσοχειμωνιάτικες Καταμετρήσεις Υδρόβιων Πουλιών. Οι μετρήσεις και τα στοιχεία που θα συλλέξουν θα συμβάλλουν στην προστασία και στην διατήρηση των πουλιών που ζουν κοντά στο νερό.

Ενδιάμεσα βέβαια δεν είναι ασυνήθιστο φαινόμενο η παρουσία των παρατηρητών πουλιών σε ένα αγρό, σε μια κοιλάδα ή σε ένα βουνό. Ο χειμώνας, όπως όλες οι εποχές, προσφέρεται για παρατήρηση πουλιών (birdwatching) καθώς μερικοί από τους φτερωτούς χειμερινούς επισκέπτες δεν σου δίνουν την ευκαιρία να τους απολαύσεις και τις άλλες εποχές του χρόνου. Και μπορεί, αν σταθείς πολύ τυχερός, να καταφέρεις να εντοπίσεις έναν σπάνιο επισκέπτη, δηλαδή ένα πουλί που κατέφυγε στα μέρη μας προερχόμενος από την Σιβηρία, την κεντρική Ασία ή την βόρεια Αμερική!

Και καθώς ο κύκλος της ζωής συνεχίζεται και ο χειμώνας οδεύει προς το τέλος του πάλι κάτι αλλάζει. Τα πουλιά δείχνουν ανήσυχα, κινούνται περισσότερο και δείχνουν σαν κάτι να περιμένουν. Κάποια από αυτά αρχίζουν να κελαηδούν δειλά-δειλά και πάλι, να αλλάζουν χρώματα, να αλλάζουν φτερά και πούπουλα. Και τα νέα φτερά τους είναι πιο εντυπωσιακά, πιο πολύχρωμα. Γιατί άραγε; μα έρχεται η περίοδος της αναπαραγωγής και πρέπει να βρουν το χώρο τους, το ταίρι τους και να στήσουν τη νέα φωλιά τους. Και ανησυχούν αν θα το καταφέρουν ή αν κάποιος τους προλάβει.

Και αρχίζουν να φεύγουν από τις περιοχές διαχείμασης προς τις περιοχές αναπαραγωγής. Είναι πια Φλεβάρης, κάποιοι βιαστικοί έφυγαν στα τέλη Γενάρη και κάποιοι άλλοι θα φύγουν αργότερα, τον Μάρτη. Και αν αργήσουν λίγο θα ξαναδούν τους φτερωτούς φίλους που συνάντησαν το περασμένο φθινόπωρο. Μόνο που αυτή τη φορά θα έρχονται από την Αφρική και δεν θα φεύγουν.

Νίκος Προμπονάς
Εθελοντής και μέλος της Ορνιθολογικής

Καινούριο πρόγραμμα της Παιδικής Λέσχης Ξεφτέρια για το σχολικό έτος 2010-2011:

Κυριακή, 21 Νοεμβρίου
Birdwatcing & γνωριμία με τα πουλιά
Σεμινάριο παρατήρησης πουλιών, γνωριμία με τον κόσμο των πουλιών, βασικές δεξιότητες παρατήρησης και δημιουργία σημειωματάριου παρατήρησης - Πάρκο Α. Τρίτση

Κυριακή, 12 Δεκεμβρίου
Ταΐστρες & Στολίδια
Κατασκευή και τοποθέτηση διάφορων ειδών ταϊστρών σε επιλεγμένα σημεία στο Πάρκο (υιοθέτηση ταΐστρας) - Πάρκο Α. Τρίτση

Κυριακή, 23 Ιανουαρίου
Προβολή ντοκιμαντέρ
Προβολή περιβαλλοντικού ντοκιμαντέρ και ανανέωση των ταϊστρών του Πάρκου - Πάρκο Α. Τρίτση

Κυριακή, 27 Φεβρουαρίου
Αποκριάτικες μάσκες για πουλιά
Δημιουργία αποκριάτικων μασκών με θέμα τα πουλιά & ενημερωτική παρουσίαση με στοιχεία για τις απόκριες και τα πουλιά (λαογραφία) - Πάρκο Α. Τρίτση

Κυριακή, 20 Μαρτίου
Φωλιές ξύλινες & πήλινες
Κατασκευή & τοποθέτηση σε επιλεγμένα σημεία στο Πάρκο, συντεταγμένες, υιοθέτηση, κάρτα φωλιάς - Πάρκο Α. Τρίτση

Κυριακή, 10 Απριλίου
Επίσκεψη στην ΑΝΙΜΑ
Επίσκεψη στο Κέντρο Περίθαλψης και ενημέρωση για πρώτες βοήθειες σε τραυματισμένα ζώα - ΑΝΙΜΑ

Κυριακή, 29 Μαΐου
Ημέρα Πάρκων: Προβολή, Περιβαλλοντικά παιχνίδια* & καθαρισμός στο Πάρκο
Προβολή/παρουσίαση για τη σημασία των πράσινων χώρων, περιβαλλοντικά παιχνίδια στο χώρο του Πάρκου και μικρός καθαρισμός - Πάρκο Α. Τρίτση

Γίνε φίλος μας στο facebook για να μαθαίνεις τα τελευταία νέα της Ορνιθολογικής, για να μαθαίνεις για τις δράσεις μας αλλά και για να συμμετέχεις στις εκδηλώσεις και στα εθελοντικά μας προγράμματα!

Μπορείς εύκολα να γίνεις φίλος μας στο facebook εδώ:
http://www.facebook.com/pages/edit/?id=132273833481#!/pages/Elliniki-Ornithologiki-Etaireia/132273833481

Συμμετείχα εθελοντικά στη Λιμνοθάλασσα Γιάλοβα για 4 μήνες το καλοκαίρι του 2010.
Σε αυτό το διάστημα, γνώρισα πολλούς εθελοντές, και μαζί πραγματοποιούσαμε δράσεις προστασίας στη Λιμνοθάλασσα. Η Λιμνοθάλασσα είναι μέρος του Δικτύου Natura 2000 καθώς και ο πρώτος υγρότοπος που συναντούν στα Βαλκάνια τα μεταναστευτικά πουλιά που έρχονται από την Αφρική. Αλλά δεν είναι μόνο σημαντική περιοχή για τα πουλιά, αφού έχει και μεγάλο αριθμό θηλαστικών και αμφίβιων, όπως επίσης και πλούσια βιοποικιλότητα φυτών και βιοτόπων.

Μεταξύ μας, όλοι οι εθελοντές, ενημερώναμε τους τουρίστες τις περιοχής για τη σημαντικότητα της Λιμνοθάλασσας. Ανοίγαμε το Κέντρο Ενημέρωσης στη Λιμνοθάλασσα και το Περίπτερο στη Γιάλοβα καθημερινά, για να έχουμε τη δυνατότητα να ενημερώσουμε και να συζητήσουμε με πολύ κόσμο - μεταξύ τους και πολλοί Έλληνες οι οποίοι ήταν πολύ φιλικοί μαζί μας! Επίσης, πραγματοποιούσαμε και διάφορες δράσεις διαχείρισης της Λιμνοθάλασσας, όπως είναι η καταγραφή πουλιών που μας έδινε καθημερινά την ευκαιρία να μαθαίνουμε κάτι καινούριο.

Επίσης, είχα και την ευκαιρία να συναντήσω κι άλλους εθελοντές οι οποίοι ήταν στην Ελλάδα από όλη την υπόλοιπη Ευρώπη! Τώρα ελπίζω να τους ξαναδώ!
Πέρασα εκπληκτικά!

Lidia Roncero
Εθελόντρια EVS

Η στήλη αυτή είναι δικιά σας!
Αν θέλετε να μοιραστείτε μαζί μας την εμπειρία σας με την Ορνιθολογική,
παρακαλώ στείλτε το κείμενο σας στο [email protected]