Όπως κάθε άνοιξη έτσι και φέτος, εκατοντάδες λαθροκυνηγοί πιάνουν τα «πόστα» τους στα Ιόνια Νησιά, συνεχίζοντας την «παράδοση της ντροπής»:
Το ανοιξιάτικο παράνομο κυνήγι στοχεύοντας, κατά κύριο λόγω, τον ευαίσθητο πληθυσμό των τρυγονιών.
Φέτος σε μια σειρά από συναντήσεις με το Λιμεναρχείο, το Δασαρχείο, τον Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Ζακύνθου και την Κυνηγετική Συνομοσπονδία Ελλάδας η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία ζήτησε την εντατικοποίηση και τον συντονισμό της παρουσίας όλων έτσι ώστε να σταλεί ένα κοινωνικό μήνυμα μηδενικής ανοχής στο φαινόμενο αυτό.

Για να δείτε ολόκληρο το άρθρο:
http://ornithologiki.gr/gr/politiki/show_article.php?artID=415&locale=gr

Με δύο νεκρούς παγκοσμίως απειλούμενους αργυροπελεκάνους επιβεβαιώνεται η παντελής έλλειψη προστασίας των Εθνικών Πάρκων της Ελλάδας.
Τον Ιανουάριο και Φεβρουάριο βρέθηκαν νεκροί στη λιμνοθάλασσα του Αμβρακικού δύο αργυροπελεκάνοι, μετά την πρόσκρουσή τους σε καλώδια της ΔΕΗ.
Το περιστατικό είναι το δεύτερο σημαντικότερο μετά τη μαζική θανάτωση περίπου 100 πελαργών στο Σούνιο πέρυσι.

Το περιστατικό είναι ιδιαίτερο σοβαρό, καθώς ο αργυροπελεκάνος είναι είδος παγκοσμίως απειλούμενο με εξαφάνιση. Στην Ελλάδα αναπαράγονται 1500 ζευγάρια, το 30% του παγκόσμιου πληθυσμού, συνεπώς κάθε απώλεια στον ελλαδικό χώρο επηρεάζει τον πληθυσμό τους σε παγκόσμιο επίπεδο.


Περισσότερες πληροφορίες, όπως επίσης και την αναφορά της Ορνιθολογικής:
«Υπόμνημα για την ηλεκροπληξία πτηνών σε ηλεκτροφόρες κολώνες και καλώδια» μπορείτε να βρείτε στη σελίδα:
http://ornithologiki.gr/gr/politiki/index.php

Οι τέσσερις Μαυροπετρίτες στους οποίους είχαν τοποθετηθεί πομποί τον περασμένο Οκτώβριο στην Άνδρο, ξεκίνησαν τη μετανάστευσή τους προς τον τόπο αναπαραγωγής τους, τις ελληνικές νησίδες.

Οι δορυφορικοί πομποί είχαν τοποθετηθεί κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής περιόδου σε 2 ενήλικα (Ίρις και Βορέας) και 2 νεαρά άτομα (Νότος και Ζέφυρος) και όλα ολοκλήρωσαν με επιτυχία το μεταναστευτικό τους ταξίδι προς τα τροπικά δάση της Μαδαγασκάρης, έχοντας διανύσει περισσότερα από 7.000 χλμ.
Για το ταξίδι της επιστροφής ξεκίνησε πρώτα η Ίρις, ένας από τους ενήλικους Μαυροπετρίτες και αναμένουμε τη συμπεριφορά και των υπολοίπων μελών της ομάδας.

Η δορυφορική παρακολούθηση της μετανάστευσης των Μαυροπετριτών από τη χώρα μας στις περιοχές διαχείμασής τους, γίνεται στο πλαίσιο του Προγράμματος «Μελέτη και διατήρηση των θαλασσοπουλιών στην Ελλάδα» με τη χρηματοδότηση του Ιδρύματος
Α. Γ. Λεβέντη και σε συνέχεια του Προγράμματος LIFE «Δράσεις για την προστασία του Μαυροπετρίτη (Falco eleonorae) στην Ελλάδα».

Παρακολουθήστε τη διαδρομή της επιστροφής τους στην ιστοσελίδα της Ορνιθολογικής: http://www.ornithologiki.gr/life/falcoel/gr/program/satellite.htm

Δυσμενείς καιρικές συνθήκες και εξάρσεις φυτοπλαγκτού επιδρούν
αρνητικά στην αναπαραγωγή του Θαλασσοκόρακα στο Βόρειο Αιγαίο

Στο πλαίσιο της φετινής συστηματικής παρακολούθησης της αναπαραγωγής του Θαλασσοκόρακα στην περιοχή Καβάλας - Θάσου (Πρόγραμμα LIFE για τα θαλασσοπούλια), η οποία φιλοξενεί τη μεγαλύτερη γνωστή αποικία του είδους στην Ελλάδα, παρατηρήθηκε σημαντική καθυστέρηση και μείωση της αναπαραγωγής του είδους. Θεωρείται ότι η μείωση αυτή οφείλεται στις δυσμενείς καιρικές συνθήκες στις αρχές του χρόνου και σε συνέχεια στην έξαρση φυτοπλαγκτού που αναπτύχθηκε στην περιοχή τον τελευταίο ενάμιση μήνα, με συνέπεια να μειωθεί η ποικιλότητα και η αφθονία των ειδών θαλάσσιας πανίδας, όπως τα βενθικά ψάρια που αποτελούν τη βασική πηγή τροφής του Θαλασσοκόρακα.
Δεδομένου ότι η αναπαραγωγή του Θαλασσοκόρακα επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τη διαθεσιμότητα της τροφής του, το φαινόμενο ενδέχεται να επηρεάσει σημαντικά τη φετινή αναπαραγωγική περίοδο του είδους.







Συνάντηση εργασίας και κοινές δράσεις
με Τουρκία και Βουλγαρία για τα θαλασσοπούλια

Εκτός των δράσεων έρευνας και διατήρησης των θαλασσοπουλιών στην Ελλάδα,
η Ορνιθολογική προωθεί επίσης την υλοποίηση ανάλογων προγραμμάτων και σε άλλες χώρες, καθώς και τη δικτύωση και συνεργασία με ορνιθολογικές οργανώσεις και ερευνητικούς φορείς άλλων, κυρίως γειτονικών, χωρών.

Στο πλαίσιο αυτό, πραγματοποιήθηκε το Φεβρουάριο στην Κωνσταντινούπολη συνάντηση εργασίας για τα θαλασσοπούλια η οποία διοργανώθηκε από την Doğa Derneği (εταίρος του BirdLife στην Τουρκία) σε συνεργασία με την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία
και την BSPB (εταίρος του BirdLife στη Βουλγαρία).
Η συνάντηση αυτή, που είχε ως βασικό στόχο την ανταλλαγή γνώσεων και παροχή τεχνογνωσίας από την Ορνιθολογική, σηματοδοτεί την έναρξη πιο συντονισμένων και κοινών δράσεων των τριών ορνιθολογικών οργανώσεων για τη μελέτη και διατήρηση των θαλασσοπουλιών.
Εκτός από τη θεωρητική εκπαίδευση που έγινε από την Ορνιθολογική σε βασικές μεθόδους καταγραφής θαλασσοπουλιών, η συνάντηση περιλάμβανε επίσης την πιλοτική καταγραφή των θαλασσοπουλιών στο Βόσπορο, τόσο από τη στεριά όσο και από τη θάλασσα, όπου διαπιστώθηκε για άλλη μια φορά η σημαντικότητα της στενωπού για τη μετανάστευση και τις μετακινήσεις των θαλασσοπουλιών, κυρίως των Μύχων.

Σε συνέχεια της συνάντησης, θα πραγματοποιηθούν συγχρονισμένες δράσεις καταγραφής των θαλασσοπουλιών από τη στεριά στο Βόσπορο και σε νησιά του Βορείου Αιγαίου (Λέσβος και Λήμνος), ενώ επιπλέον στις καταγραφές θαλασσοπουλιών στη θάλασσα (ESAS) που διενεργεί η Ορνιθολογική στην περιοχή του Β. Αιγαίου θα συμμετάσχουν και Τούρκοι ερευνητές.

Η Ορνιθολογική, σε συνεργασία με τις αντίστοιχες ορνιθολογικές οργανώσεις της Τουρκίας και της Βουλγαρίας (Doga Dernegi και BSPB) πραγματοποίησε ερευνητική αποστολή στην ανατολική Θράκη και τον νομό Έβρου, με σκοπό την αναζήτηση αναπαραγωγικών ζευγαριών Βασιλαετού (Aquila heliaca), καθώς τόσο στη Βουλγαρία, όσο και στην Τουρκία τα τελευταία χρόνια έχουν ανακαλυφθεί αρκετές νέες επικράτειες του είδους. Στην ομάδα πεδίου συμμετείχαν 2 Τούρκοι και 5 Βούλγαροι ερευνητές, καθώς και 5 ερευνητές της Ορνιθολογικής.

Αρχικά, ερευνήθηκε η ανατολική Θράκη, όπου και εντοπίστηκαν 4 νέες αναπαραγωγικές επικράτειες Βασιλαετού. Στη συνέχεια, η ομάδα της Ορνιθολογικής μαζί με τον Βούλγαρο ειδικό Stoyco Stoychev πέρασε στην ελληνική πλευρά και έψαξε το βόρειο και βορειοδυτικό τμήμα του νομού Έβρου, χωρίς δυστυχώς να εντοπίσει κάποια επικράτεια.
Οι προσπάθειες θα συνεχιστούν, καθώς περιμετρικά του ν. Έβρου στην Βουλγαρία και Τουρκία και σε παρόμοια ενδιαιτήματα έχουν εντοπιστεί αρκετές επικράτειες του είδους. Φαίνεται όμως, ότι ίσως η διαθεσιμότητα τροφής να μην είναι ανάλογη στην ελληνική πλευρά. Ελπίζουμε την επόμενη φορά να έχουμε καλύτερα ευρήματα!

Όσα καταγράψανε οι εθελοντές του Προγράμματος Παρακολούθησης της Ορνιθοπανίδας των Υγροτόπων της Αττικής.

Μπορείτε να διαβάσετε όλη την αναφορά εδώ: http://www.ornithologiki.gr/docs/2009_Wetland_Bird_Monitoring_Attica.pdf

Η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, σε συνεργασία με τον Δήμο Μούδρου τοποθέτησε στη Λήμνο τεχνητές φωλιές για τα Κιρκινέζια (γνωστά τοπικά ως Αλεμονάτες ή Ανεμολάτες) σε επιλεγμένες θέσεις στα χωριά Κοντοπούλι, Καλλιόπη και Ρωμανού.
Η δράση αυτή αποτελεί μέρος της τοπικής δράσης της Ορνιθολογικής με έδρα το Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης Καλλιόπης.

Το Κιρκινέζι είναι ένα ξεχωριστό γεράκι, μιας και έχει επιλέξει να ζει κοντά στον άνθρωπο και να φτιάχνει τη φωλιά του σε κεραμίδια ή ανοίγματα παλιών σπιτιών, χωρίς να φοβάται ιδιαίτερα την ανθρώπινη παρουσία. Η Λήμνος φιλοξενεί σημαντικό πληθυσμό του είδους, γι’ αυτό άλλωστε και τα Κιρκινέζια αποτελούν αναπόσπαστο στοιχείο του φυσικού περιβάλλοντος του νησιού, ιδιαίτερα των αγροτικών εκτάσεων μεταξύ των χωριών του Δήμου Μούδρου.

Το Κιρκινέζι έχει χαρακτηριστεί ως είδος που απειλείται παγκοσμίως και ο πληθυσμός του έχει μειωθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Τα κυριότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει είναι η εντατικοποίηση της γεωργίας πού μειώνει τις περιοχές όπου τρέφεται, ο περιορισμός των μη αρδευόμενων καλλιεργειών και η μείωση των διαθέσιμων θέσεων φωλιάσματος στους οικισμούς λόγω της καταστροφής των παλιών κτιρίων και των επιδιορθώσεών τους με νέα υλικά.

Περισσότερες πληροφορίες για το Κιρκινέζι μπορείτε να βρείτε στην σελίδα: http://www.ornithologiki.gr/gr/oiwnos/i9/grkirk.htm

Γίνε φίλος της Ορνιθολογικής στο facebook για να μαθαίνεις τις δράσεις μας για την προστασία των άγριων πουλιών και των βιοτόπων τους, αλλά και για να συμμετέχεις στις εκδηλώσεις μας!

Μπορείς εύκολα να γίνεις φίλος μας στο facebook εδώ: http://www.facebook.com/pages/edit/?id=132273833481#!/pages/Elliniki-Ornithologiki-Etaireia/132273833481

Ο αγώνας, όπως κάθε χρόνο, διεξήχθη μέσα στα όρια του νομού Αττικής και είχε ως σημείο τερματισμού το Πάρκο Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης «Α. Τρίτσης».
14 ομάδες αποτελούμενες από 50 άτομα επισκέφθηκαν 32 βιότοπους, παρατηρώντας και καταγράφοντας τον «αττικό κόσμο των πουλιών». Λόφοι, πάρκα, αρχαιολογικοί χώροι, υγρότοποι είναι σήμερα «νησιά» μέσα στον αφιλόξενο τσιμεντένιο περίγυρο, αποτελώντας έτσι καταφύγια άγριας ζωής μέσα στην πόλη.

Σχινιάς, Πεντέλη, Πάρνηθα, Λυκαβηττός, Πικροδάφνη, Αττικό Άλσος,
Πάρκο «Α. Τρίτσης», Εθνικός Κήπος, Υμηττός αποτελούν «αστικούς βιότοπους»
με μεγάλη οικολογική αξία αλλά και μερικές από τις πιο όμορφες περιοχές της Αθήνας
και της Αττικής.

Ο άγνωστος φυσικός πλούτος της Αττικής, όλες αυτές οι μικρές και μεγάλες οάσεις ζωής, εξερευνήθηκαν με τον πλέον ψυχαγωγικό τρόπο, την παρατήρηση πουλιών (birdwatching). Στο πλαίσιο του αγώνα παρατηρήθηκαν 150 είδη, ανάμεσα σε αυτά και κάποια ιδιαίτερα σπάνια για την Αττική όπως η Κιτροσουσουράδα, ο Στεπόκιρκος,
η Σταχτιά Νανοσκαλίδρα, η Πετροτουρλίδα, ο Βουνοτσιροβάκος και το Βλαχοτσίχλονο.  

Εκτός από τον ψυχαγωγικό χαρακτήρα της εξερεύνησης της φύσης της Αττικής,
η καταγραφή της παρουσίας των πουλιών στον αστικό χώρο είναι σημαντικός ως δείκτης ποιότητας της ζωής μας. Τα πουλιά αποτελούν έναν από τους καλύτερους περιβαλλοντικούς δείκτες. Η παρουσία ειδών και οι πληθυσμοί τους δίνουν μια πολύ καλή εικόνα για το επίπεδο περιβάλλοντος στο οποίο εμείς ζούμε, δείχνοντας μας έτσι ότι τα «πράσινα νησιά» μέσα στην πόλη είναι απαραίτητα καταφύγια και για μας τους ίδιους.

Καθώς ερχόταν το απόγευμα και ο ήλιος έδυε, η αντίληψή μας για την πλούσια βιοποικιλότητας της Θεσσαλονίκης ήταν πιο ολοκληρωμένη. Μάλιστα, εκτός από τα πουλιά που παρατηρήσαμε, γνωρίσαμε και καινούριες αδόμητες περιοχές της πόλης, ενώ προκαλέσαμε το ενδιαφέρον και άλλων ανθρώπων που συναντήσαμε στο δρόμο μας.

Στο σημείο λήξης, εξαντλημένοι αλλά και ενθουσιασμένοι εξιστορήσαμε τις περιπέτειές μας στις διαφορετικές διαδρομές που ακολούθησε η κάθε Ομάδα, αλλά και τις «δύσκολες» παρατηρήσεις μας. Συνολικά καταγράφηκαν 61 είδη πουλιών.

Σάββας Γρηγοριάδης
Φρόσω Παρχαρίδου

Ο σκοπός των καθαρισμών είναι η ενεργοποίηση της τοπικής κοινότητας, η ανάδειξη της αξίας των υγροτόπων και η δέσμευση των Δήμων για την ήπια αξιοποίηση των χώρων και τη λήψη βραχυπρόθεσμων μέτρων προστασίας (όπως η απαγόρευση του μπαζώματος, κάδοι για τα σκουπίδια, ενημερωτικές πινακίδες, ένα περιβαλλοντικό μονοπάτι).

Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η Παιδαγωγική Ομάδα του ΚΠΕ Νέας Κίου «Η υλοποίηση τέτοιων δράσεων και ο συμβολικός τους χαρακτήρας έχει έναν ευρύτατα παιδαγωγικό χαρακτήρα για την τοπική κοινωνία και τους μαθητές: να συνειδητοποιήσουν την περιβαλλοντική αξία του υγροτόπου, ώστε να τον αναδείξουν αλλά και να τον υπερασπιστούν!»

Τέλος, αναφέρουμε ότι και στις τρεις περιπτώσεις υπήρξε σχεδιασμός των καθαρισμών, ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι επιπτώσεις από την ανθρώπινη παρουσία στους παραπάνω υγρότοπους και στην αναπαραγωγή των παρυδάτιων (χαραδριοί…), μια και οι ανοιξιάτικοι καθαρισμοί συμπίπτουν με την αρχή της περιόδου αναπαραγωγής. Χρήσιμο δίδαγμα και συμπέρασμα είναι επίσης ότι οι φθινοπωρινοί καθαρισμοί είναι προτιμότεροι για ένα σύνολο λόγων- πράγμα που σημαίνει: «Γρηγορείτε!» Γιατί δεν τελειώσαμε ακόμα για φέτος!

Τα Αντικύθηρα, εξ’ αιτίας της γεωγραφικής τους θέσης, στην απόληξη της Βαλκανικής, μεταξύ Ιονίου και Αιγαίου πελάγους, μερικές εκατοντάδες χιλιόμετρα από την πιο κοντινή ακτή της Αφρικής, αποτελούν σταθμό ξεκούρασης και ανεφοδιασμού κάθε Άνοιξη και Φθινόπωρο για εκατοντάδες χιλιάδες μεταναστευτικά πουλιά. Την Άνοιξη είναι για αυτά η πρώτη ξηρά που συναντούν μετά την διάσχιση της Μεσογείου, ενώ το Φθινόπωρο ένας από τους τελευταίους σταθμούς πριν από το ίδιο εγχείρημα. Τα χαρακτηριστικά αυτά σε συνδυασμό με το μικρό μέγεθος του νησιού και την μικρή ανθρώπινη παρουσία καθιστούν τα Αντικύθηρα ιδανικό σημείο για την μελέτη της μετανάστευσης και οδήγησαν την Ορνιθολογική στη δημιουργία του Ορνιθολογικού Σταθμού Αντικυθήρων (Ο.Σ.Α).

Στόχοι του Προγράμματος

Σκοπός του Ο.Σ.Α είναι πρωταρχικά η μελέτη της μετανάστευσης στην ανατολική Μεσόγειο και η συλλογή πολύτιμων στοιχείων για τα μεταναστευτικά πουλιά της Ευρώπης, που επιλέγουν αυτήν τη διαδρομή για τα εποχιακά τους ταξίδια, με απώτερο στόχο την προστασία τους. Παράλληλα επιδιώκεται η καθιέρωση των Αντικυθήρων διεθνώς σαν μία από της σημαντικές μεταναστευτικές στενωπούς της Ευρώπης και η ανάπτυξη τους με βάση αυτό το συγκριτικό πλεονέκτημα.

Δράσεις

Δακτυλιώσεις
Η παρακολούθηση της μετανάστευσης με την μέθοδο της δακτυλίωσης πραγματοποιείται κάθε χρόνο από 15 Μαρτίου μέχρι 31 Μαΐου και από 25 από Αυγούστου μέχρι 10 Νοεμβρίου. Με την καθιέρωση μεθοδολογίας σταθερής δειγματοληπτικής έντασης (standard effort) o Ορνιθολογικός Σταθμός Αντικυθήρων αποτελεί μια από τις σημαντικότερες περιοχές μελέτης της μετανάστευσης πουλιών στην ευρύτερη περιοχή
της Ανατολικής Μεσογείου. Κατά την ανοιξιάτικη δειγματοληπτική περίοδο (21 Μαρτίου - 20 Μαΐου) δακτυλιώθηκαν περίπου 2500 πουλιά από 57 είδη ενώ στην αντίστοιχη φθινοπωρινή περίοδο 24 Αυγούστου-25 Οκτωβρίου) δακτυλιώθηκαν περίπου1300 άτομα από 50 είδη.
Δύο άτομα, μια Τσιχλοποταμίδα Acrocephalus arundinaceus και μια Ωχροστριτσίδα Hippolais pallida που δακτυλιωθηκαν την ανοιξιάτικη περίοδο του 2008 από τον Ορνιθολογικό Σταθμό Αντικυθήρων, ξαναπιάστηκαν από δακτυλιωτές την άνοιξη του 2009 στη Σάμο και στα Ιεροσόλυμα αντίστοιχα. Η Ωχροστριτσίδα που πιάστηκε στο Ισραήλ είναι το πρώτο δακτυλιωμένο άτομο στην Ελλάδα του είδους του, που πιάνεται στο εξωτερικό. Επίσης ένας Δασοφυλλοσκόπος Phylloscopus sibilatrix δακτυλιωμένος το καλοκαίρι του 2006, στην φωλιά του σαν νεοσσός πιάστηκε την άνοιξη του 2009 στα Αντικύθηρα, όπως και μια Σχοινοποταμίδα Acrocephalus schoenobaenus δακτυλιωμένη στη Τσεχία.
Κατά την δειγματοληπτική περίοδο του 2009 προστέθηκαν τρία νέα είδη στον κατάλογο των δακτυλιώμενεων ειδών (http://www.ornithologiki.gr/en/osa/ringing_list.php) ένας Αιγαιοτσιροβάκος Sylvia rueppelli την ανοιξιάτικη περίοδο ενώ την φθινοπωρινή δακτυλιώθηκε για πρώτη φορά μία Αλκυώνα Alcedo atthis και ένα Νανοτσίχλονο Emberiza pusilla. Αξιοσημείωτο είναι ότι και τα τρία είδη έχουν δακτυλιωθεί ελάχιστα στην Ελλάδα με το τελευταίο να ανήκει στην λίστα σπανίων πουλιών της Ελλάδας.

Παρακολούθηση Μετανάστευσης Αρπακτικών
Η παρακολούθηση αρπακτικών έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στα Αντικύθηρα, ιδιαίτερα το φθινόπωρο όπου τα πουλιά εκμεταλλευόμενα των βορείων διευθύνσεων ανέμων που επικρατούν στην περιοχή, επιλέγουν αυτήν τη διαδρομή η οποία φαίνεται να είναι καλύτερη για αυτά τόσο από άποψη χρόνου όσο και από πλευράς κατανάλωσης ενέργειας, σε αντίθεση με την Άνοιξη που επιλέγουν άλλες χερσαίες διαδρομές. Κατά την διάρκεια των δύο μεταναστευτικών περιόδων της περσινής χρονιάς (από 03/04 έως 02/05 και από 21/08 έως 20/10) καταμετρήθηκαν περισσότερα από 3000 αρπακτικά από 25 διαφορετικά είδη. Στα αξιοσημείωτα η καταγραφή δύο καινούριων ειδών για τα Αντικύθηρα, ενός νεαρού Γυπαετού Gypaetus barbatus και ενός Στικταετού Aquila clanga. Ιδιαίτερα σημαντική επίσης η καταγραφή 10 Ασπροπάρηδων Neophron percnopterus και ο μεγάλος αριθμός Φιδαετών Circaetus gallicus.

Παρακολούθηση και Φύλαξη αποικίας Μαυροπετρίτη (Falco eleonorae)
Τα Αντικύθηρα φιλοξενούν μία από τις μεγαλύτερες αναπαραγωγικές αποικίες Μαυροπετρίτη (Falco eleonorae) στον κόσμο. Παρακολουθήθηκε η ημερομηνία πρώτης άφιξης των πουλιών ενώ πραγματοποιήθηκε καταμέτρηση πληθυσμού και καταγράφηκαν τυχόν απειλές.

Θαλασσοπούλια
Οι νησίδες των Αντικυθήρων, των Κυθήρων και του Δυτικού Κρητικού αποτελούν χώρους αναπαραγωγής για τα θαλασσοπούλια Αρτέμη (Calonetris diomedea), Μύχο (Puffinous yelkouan), Θαλασσοκόρακα (Phalacrocorax aristotelis) και Αιγαιόγλαρου Larus audouinii. Σε συνέχεια των ερευνητικών επισκέψεων του 2008, έγιναν επισκέψεις εργασίας τόσο στις νησίδες του Δυτικού Κρητικού όσο και σε αυτές των Κυθήρων, με αντικείμενο την καταγραφή και την παρακολούθηση των αποικιών Αρτέμη και Αιγαιόγλαρου.

Ο Ο.Σ.Α αποτελεί μακροχρόνιο πρόγραμμα και θα χρειαστούν πολλά χρόνια ίσως δεκαετίες έρευνας για να μπορούν να βγουν ασφαλή συμπεράσματα.
Με γνώμονα αυτό το σκεπτικό οι δράσεις συνεχίζονται με την ίδια ένταση και φέτος.

Ο Ο.Σ.Α λειτουργεί με την υποστήριξη του Ιδρύματος Α. Γ. Λεβέντη.
H δράση των Δακτυλιώσεων διεξάγεται υπό την αιγίδα του Ελληνικού Κέντρου Δακτυλίωσης Πουλιών (ΕΚΔΠ).

Για περισσότερες πληροφορίες:
http://www.ornithologiki.gr/gr/osa
http://blogs.ornithologiki.gr/osa

Ο Κόκκινος Κατάλογος των Απειλούμενων Ειδών της IUCN (International Union for Conservation of Nature) παρέχει για περισσότερο από 4 δεκαετίες το καθεστώς διατήρησης για όλα τα είδη φυτών και ζώων σε παγκόσμιο επίπεδο.
Ο βασικός στόχος της δημιουργίας και συνεχούς ανανέωσης του Κόκκινου Καταλόγου είναι η ανάδειξη και προβολή των απειλούμενων ειδών και εν συνεχεία η προώθηση ανάλογων μέτρων διατήρησης. Παράλληλα, σε διάφορες χώρες εκδίδονται αντίστοιχα Κόκκινα Βιβλία, με αντικείμενο τα απειλούμενα είδη σε εθνικό επίπεδο.

Είχαν περάσει δεκαεπτά χρόνια από την έκδοση του πρώτου Κόκκινου Βιβλίου των Απειλούμενων Σπονδυλοζώων της Ελλάδας, διάστημα εξαιρετικά μεγάλο εάν αναλογιστούμε το ρυθμό απώλειας της βιοποικιλότητας διεθνώς ή τη συσσώρευση απειλών για το ελληνικό φυσικό περιβάλλον. Η Ελληνική Ζωολογική Εταιρεία προχώρησε στην επικαιροποίηση του Κόκκινου Βιβλίου των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας, σε συνεργασία με την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, την Ελληνική Ερπετολογική Εταιρεία, το Ινστιτούτο Σπηλαιολογικών Ερευνών Ελλάδας και το WWF Ελλάς.

Στην παρούσα έκδοση καταχωρούνται 122 είδη πουλιών, σε 7 από τις 9 κατηγορίες της IUCN. Η μεγάλη πλειονότητα των ειδών (106 είδη) ανήκει στο παράρτημα Ι, ενώ τα υπόλοιπα 16 στο παράρτημα ΙΙ της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ. Ο συνολικός αριθμός των ειδών ανά κατηγορία:

Εκλιπόντα (ΕΧ): 1
Κρισίμως κινδυνεύοντα (CR): 14
Κινδυνεύοντα (EN): 17
Τρωτά (VU): 31
Σχεδόν απειλούμενα (NT): 16
Μειωμένου ενδιαφέροντος (LC): 26
Ανεπαρκώς γνωστά (DD): 17

ΣΥΝΟΛΟ: 122

Τα περισσότερα είδη, που αξιολογήθηκαν, χαρακτηρίζονται ως Τρωτά (Vulnerable), ενώ ακολουθούν τα Μειωμένου Ενδιαφέροντος (Least Concern) και τα Κινδυνεύοντα (Endangered). Επίσης, περισσότερα από ένα στα δέκα είδη, που εξετάστηκαν, χαρακτηρίστηκαν ως Ανεπαρκώς Γνωστά (Data Deficient), γεγονός που υποδηλώνει το έλλειμμα επαρκών δεδομένων και συνεπώς την ανάγκη εντατικότερης έρευνας για πολλά είδη πουλιών της χώρας μας.
Εξετάζοντας τα είδη που χαρακτηρίζονται ως απειλούμενα (Κρισίμως Κινδυνεύοντα, Κινδυνεύοντα και Τρωτά), φαίνεται ότι τα μισά περίπου είναι πουλιά υγροτόπων, ενώ το 30% είναι αρπακτικά πτηνά. Βέβαια, εστιάζοντας στις δύο υψηλότερες κατηγορίες κινδύνου (Κρισίμως Κινδυνεύοντα και Κινδυνεύοντα), τα αρπακτικά καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο ποσοστό, αναδεικνύοντας τις σοβαρές απειλές, αλλά και τα άμεσα διαχειριστικά μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την ευαίσθητη αυτή κατηγορία πουλιών.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν οι περιπτώσεις ειδών που, σε σχέση με την πρώτη έκδοση του ελληνικού Κόκκινου Βιβλίου του 1992, έχουν αλλάξει κατηγορία κινδύνου. Έτσι, υπάρχουν περιπτώσεις ειδών, που μετά την εφαρμογή συγκεκριμένων μέτρων και δράσεων για την προστασία τους, το καθεστώς διατήρησης τους έχει βελτιωθεί, όπως τα δύο είδη πελεκάνων (Pelecanus crispus και Pelecanus onocrotalus) και η Λαγγόνα (Phalacrocorax pygmeus). Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνει τα συμπεράσματα πρόσφατης έρευνας του BirdLife International, σύμφωνα με τα οποία οι πληθυσμοί των ειδών που εντάσσονται σε πολιτικές και δράσεις διατήρησης παρουσιάζουν αυξητικές τάσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Επίσης, ερευνητικά προγράμματα, τα οποία εκπονήθηκαν στο προηγούμενο διάστημα, έδωσαν μεγάλο όγκο νέων δεδομένων, αλλάζοντας σημαντικά την άποψη μας για το καθεστώς ορισμένων ειδών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο Μαυροπετρίτης (Falco eleonorae): στην πρώτη έκδοση του Κόκκινου Βιβλίου είχε χαρακτηριστεί ως Ανεπαρκώς Γνωστό. Μετά την εκπόνηση του προγράμματος LIFE για το είδος, αποδείχθηκε ότι στα ελληνικά νησιά αναπαράγονται περισσότερα από 12.000 ζευγάρια και έτσι ο Μαυροπετρίτης στο νέο βιβλίο αξιολογείται ως Μειωμένου Ενδιαφέροντος. Θα πρέπει βέβαια να σημειωθεί ότι, όπως άλλωστε τονίζει και η IUCN, οι δράσεις διατήρησης για ένα είδος δεν εξαρτώνται απαραίτητα από την αντίστοιχη κατηγορία απειλής. Επομένως, για ένα είδος όπως ο Μαυροπετρίτης, του οποίου το 85% του παγκόσμιου πληθυσμού του αναπαράγεται στην Ελλάδα, είναι προφανές ότι οι απαιτούμενες δράσεις προστασίας πρέπει να βρίσκονται σε υψηλή προτεραιότητα.

Δυστυχώς, μέσα από την διαδικασία επικαιροποίησης του Κόκκινου Βιβλίου, φάνηκε ότι για ορισμένα είδη πουλιών το καθεστώς διατήρησής τους έχει χειροτερεύσει. Είναι χαρακτηριστικό ότι 15 περίπου είδη χαρακτηρίζονται πια με υψηλότερη κατηγορία κινδύνου. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν ο Ασπροπάρης (Neophron percnopterus) και ο Φασιανός (Phasianus colchicus colchicus). Ο πληθυσμός του Ασπροπάρη, όπως φάνηκε και στο πρόγραμμα καταγραφής του είδους που υλοποίησε η Ορνιθολογική το 2009, παρουσιάζει ραγδαία μείωση, ενώ οι τελευταίοι άγριοι πληθυσμοί του Φασιανού βρίσκονται απομονωμένοι στο Δέλτα του Νέστου.

Είναι φανερό λοιπόν ότι το Κόκκινο Βιβλίο αποτελεί ένα πολύτιμο εργαλείο για τον εντοπισμό των απειλούμενων ειδών, την αποτίμηση του μεγέθους της απειλής για κάθε είδος και τον σχεδιασμό των απαραίτητων δράσεων διατήρησης. Επίσης, ανεξάρτητα από την καθαυτή έκδοση του βιβλίου, η κατάρτιση της κόκκινης λίστας αποτελεί μια διαδικασία δυναμική, η οποία πρέπει να εμπλουτίζεται συνεχώς με νέα πληροφορία, έτσι ώστε να παρέχει αξιόπιστα και επικαιροποιημένα στοιχεία.



Το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας
είναι διαθέσιμο από τα γραφεία της Ορνιθολογικής.

Ο υγρότοπος της Βραυρώνας συνδυάζει μοναδικά το τοπίο και τα σπάνια πουλιά, ζώα και φυτά, με έναν σημαντικό αρχαιολογικό χώρο, το Ιερό της Αρτέμιδος, ενώ έχει ενταχθεί στο Δίκτυο Natura 2000. Στην ευρύτερη περιοχή της Βραυρώνας έχουν παρατηρηθεί 175 είδη πουλιών, ενώ απαντώνται αξιόλογα είδη οικότοπων και σπάνια είδη φυτών και ζώων .

Ωστόσο, παρά τη σημαντική περιβαλλοντική και αρχαιολογική αξία της, η περιοχή έχει υποβαθμιστεί λόγω της ανεξέλεγκτης εισόδου οχημάτων, της παρουσίας μεγάλου όγκων απορριμμάτων, των παράνομων κυνηγετικών δραστηριοτήτων, κ.α.

Η πρώτη φάση του προγράμματος που ολοκληρώθηκε το 2009 περιείχε μια σειρά από δράσεις όπως:

- Διαμόρφωση περιηγητικών μονοπατιών και σήμανση χώρου
- Απομάκρυνση αδρανών υλικών και σκουπιδιών
- Δενδροφύτευση
- Δημιουργία υλικού περιβαλλοντικής εκπαίδευσης
- Εθελοντικός καθαρισμός

H δεύτερη φάση του προγράμματος (εφαρμογή το 2010) περιλαμβάνει:

- Τοποθέτηση ξύλινης περίφραξης στα σημεία εισόδου
- Τοποθέτηση πινακίδων απαγόρευσης κυνηγιού
- Δημιουργία ειδικού μονοπατιού για άτομα με περιορισμένη όραση
- Συντήρηση μονοπατιών και φυτεύσεων
- Δημιουργία υλικού περιβαλλοντικής εκπαίδευσης

Κυριακή 16 Μαΐου, Πάρκο «Α. Τρίτσης»
«Η Αθήνα των πουλιών». Εκπαιδευτική παρουσίαση με θέμα τα πουλιά της πόλης

Παρασκευή 28 Μαΐου
Έκθεση και βράβευση των έργων του 13ου Πανελλήνιου Μαθητικού Διαγωνισμού Κατασκευής Ξύλινης Τεχνητής Φωλιάς για Πουλιά που διοργανώνει το 2ο ΕΠΑ.Λ. Γαλατσίου με τη συνεργασία της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας και του Δήμου Γαλατσίου.

Η έκθεση περιλαμβάνει μοναδικές φωτογραφίες άγριας φύσης της Ελλάδας.

Εκτός από την παρουσίαση του μαγικού κόσμου των πουλιών, η έκθεση μας υπενθυμίζει τη σημαντικότητα της προστασίας των άγριων πουλιών και των βιοτόπων τους όπως επίσης και τις δράσεις που πρέπει να πραγματοποιήσουμε για τη διασφάλιση ενός βιώσιμου περιβάλλοντος, τόσο για τα πουλιά όσο και για τον άνθρωπο.

Τα εγκαίνια της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν
την Παρασκευή 30 Απριλίου και ώρα 19.00.

Η έκθεση είναι ανοιχτή στο κοινό από τις 30 Απριλίου μέχρι τις 16 Μαΐου 2010,
ώρες λειτουργίας καθημερινά 9.00- 13.00 και 18.00 με 21.00,
στο Παλαιό Παρθεναγωγείο.

Πρόσφατα εκδόθηκε από την Ορνιθολογική η μελέτη «Προσδιορισμός και χαρτογράφηση των ορνιθολογικά ευαίσθητων στα αιολικά πάρκα περιοχών της Ελλάδας».
Η μελέτη προτείνει συγκεκριμένες ζώνες αποκλεισμού από τη χωροθέτηση αιολικών στην ελληνική επικράτεια, προκειμένου να προστατευτούν επαρκώς οι πληθυσμοί των ευαίσθητων ειδών πουλιών.
Χρησιμοποιήθηκε η διεθνής βιβλιογραφία, καθώς και η βέλτιστη διαθέσιμη ορνιθολογική πληροφορία για τη χώρα μας. Πέρα από την παραγωγή αναλυτικού χάρτη όλων των προτεινόμενων ζωνών αποκλεισμού, που καλύπτουν το 25% της ελληνικής επικράτειας, η μελέτη έχει εκτιμήσει ότι ακόμη και αν υιοθετηθεί ο αποκλεισμός των προτεινόμενων ζωνών, υπάρχει αρκετός διαθέσιμος χώρος για να επιτευχθούν χωρίς πρόβλημα οι εθνικοί στόχοι για τις ανανεώσιμες μορφές ενέργειας για το 2020.

Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα εξέλιξη αποτελούν οι υπό έκδοση οδηγίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την ορθή χωροθέτηση αιολικών πάρκων εντός της ΕΕ, οι οποίες είναι σε απόλυτη συμφωνία με τις θέσεις και μεθόδους της μελέτης της Ορνιθολογικής σε ότι αφορά στην ανάγκη χωροθέτησης ζωνών αποκλεισμού για τα ευαίσθητα είδη.
Είναι λοιπόν καιρός να ληφθούν σοβαρά υπόψη οι προτάσεις της Ορνιθολογικής, που όπως αποδεικνύεται είναι απόλυτα εναρμονισμένες με εκείνες των υπηρεσιών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Η μελέτη είναι διαθέσιμη και στην ιστοσελίδα της Ορνιθολογικής στη διεύθυνση: http://www.ornithologiki.gr/gr/politiki/show_article.php?artID=391&locale=gr

Νέα έκδοση της Ορνιθολογικής:
«Δράσεις για τη Διατήρηση των Πουλιών 2009»

Η ανασκόπηση των δράσεων διατήρησης της Ορνιθολογικής για το 2009 είναι πλέον διαθέσιμη στα γραφεία της Ορνιθολογικής. Στην έκδοση, περιγράφονται με συνοπτικό τρόπο οι κύριες δράσεις διατήρησης που υλοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του 2009 ομαδοποιημένες σε γενικές ενότητες, ενώ σε κάθε δράση περιλαμβάνεται και αγγλική περίληψη.

Το 2009 ήταν μια πολύ καλή χρονιά για την Ορνιθολογική, αφού κατά τη διάρκειά του υλοποιήθηκαν ή ξεκίνησε η υλοποίηση πολύ σημαντικών και μεγάλων προγραμμάτων/ δράσεων. Στις δράσεις που ολοκληρώθηκαν το 2009 περιλαμβάνονται εκδόσεις και προγράμματα ιδιαίτερα σημαντικά για το δίκτυο των ελληνικών IBA και ΖΕΠ,
προγράμματα διατήρησης απειλούμενων ειδών, όπως τα θαλασσοπούλια, η Νανόχηνα
και ο Ασπροπάρης, δράσεις έρευνας και παρακολούθησης ειδών και περιοχών, εθελοντικά προγράμματα καταγραφών, δράσεις περιβαλλοντικής εκπαίδευσης σε προστατευόμενες περιοχές, πολιτική και τοπικές συνεργασίες, καθώς και ερευνητικές εργασίες και διατριβές με την υποστήριξη της Ορνιθολογικής.

Η πρώτη μου συνάντησή με την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία έγινε τον Αύγουστο του 2009 στη Σύρο, έναν πανέμορφο τόπο τόσο από άποψη αρχιτεκτονικής όσο και από πλευράς φυσικού πλούτου, καθώς αποτελεί σημαντικό βιότοπο της Ελλάδας.
Η συνάντηση αυτή έγινε τυχαία όπως άλλωστε γίνεται με τα περισσότερα όμορφα πράγματα στη ζωή: Σέρφαρα στην ιστοσελίδα της Ορνιθολογικής κι έκανα αίτηση για συμμετοχή στο Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης και Ευαισθητοποίησης για τα Πουλιά των Κυκλάδων.

Για καλή μου τύχη λοιπόν το ταξίδι αυτό ήταν η αρχή για όλα όσα ακολούθησαν: καθαρισμούς βιοτόπων της Αττικής, δεντροφυτεύσεις και εργασίες στο Πάρκο Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης "Αντώνης Τρίτσης", αλλά και γιορτές όπως η Πανευρωπαϊκή Γιορτή Πουλιών και τα Χελιδονίσματα.
Τους τελευταίους 8 μήνες γνώρισα αξιόλογους ανθρώπους που νοιώθουν έντονα
την ανάγκη να δράσουν για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.

Περιμένω με όρεξη τη συνέχεια κι έχω την ελπίδα πως θα βρίσκονται συνεχώς νέοι άνθρωποι που θα βιώνουν τη χαρά του εθελοντισμού και πως η παρέα της Ορνιθολογικής ολοένα και θα πληθαίνει.
Άλλωστε, οφείλουμε όλοι να αντιληφθούμε πως:
“δεν κληρονομήσαμε τη Γη από τους γονείς μας, τη δανειστήκαμε από τα παιδιά μας”.

Εύα Χατζηβασίλογλου

Η στήλη αυτή είναι δικιά σας!
Αν θέλετε να μοιραστείτε μαζί μας την εμπειρία σας με την Ορνιθολογική,
παρακαλώ στείλτε το κείμενο σας στο [email protected]